Thủ tục ly hôn dành người nước ngoài sinh sống tại Việt Nam

1. Giới thiệu

Khi người nước ngoài sinh sống và làm việc tại Việt Nam, việc kết hôn hoặc ly hôn không chỉ tuân theo yếu tố tình cảm mà còn liên quan đến hệ thống pháp luật phức tạp. Đặc biệt trong trường hợp ly hôn, các vấn đề như quyền nuôi con, chia tài sản và quốc tịch có thể phát sinh, khiến quá trình này trở nên nhạy cảm và nhiều rào cản pháp lý. Bài viết sau sẽ hướng dẫn chi tiết thủ tục ly hôn dành cho người nước ngoài đang sinh sống tại Việt Nam, dựa trên các quy định pháp luật hiện hành.

2. Cơ sở pháp lý

Thủ tục ly hôn có yếu tố nước ngoài được điều chỉnh bởi:

Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014

Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015

Luật Quốc tịch Việt Nam

Công ước quốc tế (nếu có hiệu lực tại Việt Nam)

Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-BTP-BNG hướng dẫn giải quyết vụ việc hôn nhân có yếu tố nước ngoài

3. Các trường hợp ly hôn có yếu tố nước ngoài

Một vụ ly hôn được xem là có yếu tố nước ngoài nếu rơi vào một trong các trường hợp sau:

Một bên là công dân nước ngoài, bên còn lại là công dân Việt Nam

Cả hai vợ chồng đều là người nước ngoài nhưng đang thường trú/tạm trú tại Việt Nam

Hai vợ chồng là công dân Việt Nam nhưng kết hôn và đang cư trú ở nước ngoài, nay về Việt Nam ly hôn

4. Thẩm quyền giải quyết ly hôn

Tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc tại Việt Nam có thẩm quyền thụ lý vụ án ly hôn có yếu tố nước ngoài, cụ thể là Tòa án nhân dân cấp tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương.

Trường hợp không xác định được nơi cư trú của bị đơn (người nước ngoài đã về nước hoặc bỏ đi), có thể áp dụng thủ tục xin vắng mặt hoặc thông báo qua đại sứ quán.

5. Hồ sơ ly hôn cần chuẩn bị

Dưới đây là danh sách giấy tờ cần chuẩn bị (có thể khác nhau tùy trường hợp):

5.1. Đối với ly hôn thuận tình:

Đơn yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn

Bản sao chứng thực hộ chiếu/CMND/hộ chiếu (của cả hai bên)

Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn

Giấy khai sinh của con (nếu có)

Tài liệu chứng minh tài sản chung, nợ chung (nếu yêu cầu phân chia)

Giấy tờ chứng minh đang cư trú tại Việt Nam (sổ tạm trú/thẻ tạm trú/thẻ thường trú)

5.2. Đối với ly hôn đơn phương:

Đơn khởi kiện ly hôn

Giấy tờ tương tự như phần trên

Bằng chứng chứng minh mâu thuẫn trầm trọng, không thể tiếp tục sống chung

Lưu ý: Nếu giấy tờ bằng tiếng nước ngoài thì cần hợp pháp hóa lãnh sự và dịch công chứng sang tiếng Việt.

6. Quy trình thực hiện

Bước 1: Nộp hồ sơ tại Tòa án có thẩm quyền

Tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi cư trú của bị đơn sẽ tiếp nhận và xem xét hồ sơ.

Bước 2: Tòa án thụ lý và xử lý đơn

Sau khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ, Tòa án sẽ thông báo nộp án phí và tiến hành thụ lý vụ án.

Bước 3: Hòa giải và xét xử

Nếu thuận tình: Tòa triệu tập để làm biên bản hòa giải và ra quyết định công nhận thuận tình ly hôn.

Nếu đơn phương: Tòa triệu tập lấy lời khai, tổ chức hòa giải, nếu không thành thì đưa vụ án ra xét xử.

Bước 4: Ra quyết định ly hôn

Bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật sau 15 ngày (nếu không có kháng cáo, kháng nghị)

7. Vấn đề cần lưu ý khi có con chung hoặc tài sản

7.1. Quyền nuôi con:

Tòa án xem xét nhiều yếu tố như: độ tuổi của con, điều kiện kinh tế, tinh thần, môi trường sống… để quyết định quyền nuôi con phù hợp.

Nếu con dưới 36 tháng tuổi, ưu tiên cho mẹ (trừ khi mẹ không đủ điều kiện). Trường hợp con từ 7 tuổi trở lên, Tòa sẽ hỏi ý kiến con.

7.2. Chia tài sản:

Nếu các bên không thỏa thuận được, Tòa sẽ phân chia theo nguyên tắc chung: tài sản tạo lập trong thời kỳ hôn nhân chia đôi, xét đến công sức đóng góp, hoàn cảnh mỗi bên...

Tài sản ở nước ngoài cần có chứng từ pháp lý rõ ràng mới có thể đưa vào phân chia.

8. Công nhận bản án ly hôn ở nước ngoài

Nếu vợ chồng đã ly hôn tại tòa án nước ngoài nhưng muốn bản án có giá trị pháp lý tại Việt Nam, cần thực hiện thủ tục công nhận bản án ly hôn của Tòa án nước ngoài tại Tòa án Nhân dân Tối cao Việt Nam theo Điều 125, 126 của Luật Tố tụng Dân sự.

9. Dịch vụ hỗ trợ pháp lý

Do tính chất pháp lý phức tạp và có yếu tố ngoại giao, ngôn ngữ, người nước ngoài hoặc người Việt Nam có kết hôn với người nước ngoài nên cân nhắc:

Tư vấn luật hôn nhân có yếu tố nước ngoài

Dịch vụ làm hồ sơ ly hôn trọn gói

Hỗ trợ hợp pháp hóa lãnh sự, dịch thuật công chứng

Tư vấn quyền nuôi con, phân chia tài sản xuyên biên giới

10. Kết luận

Ly hôn có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam không chỉ là thủ tục dân sự thông thường mà còn liên quan đến nhiều vấn đề pháp lý liên quốc gia. Việc nắm rõ quy trình, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ và tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia pháp lý là cách tốt nhất để bảo vệ quyền lợi và tránh các rắc rối pháp lý không đáng có.